۱ اسفند ۱۳۹۴

فناوري-مواد زائد صنعت نفت-آلاينده دريا


فناوري-مواد زائد صنعت نفت-آلاينده دريا

ضرورت رشد و توسعه کشور، استفاده از منابع انرژی فسیلی است. طبق آمار ترازنامه انرژی کشور در سال 2011، ایران برای بدست آوردن 250 میلیارد دلار GDP 212/1 میلیون متریک تن معادل نفت خام مصرف کرده است. این مقدار مصرف در سال 1971 برابر 16/6 میلیون متریک تن معادل نفت خام بوده است.
رشد قابل ملاحظه مصرف انرژی در کشور بطور کلی بر توسعه صنعت نفت تکیه داشته است. چرا که سهم عمده ی تولید انرژی در ایران، وابسته به سوختهای فسیلی است. همچنین رویکرد کاهش خام فروشی نفت و گاز، توسعه ی صنایع پتروشیمی را در کشور به ارمغان آورده است. در یک نمونه، منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس دربرگیرنده 27 فاز شامل 12 فاز پالایشگاهی و 15 فاز پتروشیمی است.
این امر ضرورتا پیچیدگی های فرایندهای صنعتی و به تبع آن تنوع پسماندهای حاصل از این فرایندها را در پی داشته است. این تنوع شامل انواع پسماندهای آلی و معدنی خطرناک، از جمله لجن های نفتی، رزین ها، کاتالیست های حاوی فلزات سنگین، آلایندهای آلی پایدار، PCB ها، مواد جامدی نظیر گوگرد می شود. بدیهی است روشهای دفع، امحاء، احیاء، بازیافت و بازچرخانی این مواد، بسته به ماهیتشان متنوع و خاص خواهد بود.
روشها و فناوری های سنتی در دفع و امحاء این مواد که عمدتا شامل دفن و سوزاندن بوده، پیامدهای محیط زیستی بسیار ناگواری را به دنبال داشته است.  آلودگی بالای فلزات سنگین در خاک، آب و رسوبات، اسیدی شدن آبهای ساحلی و تهدید زیست بومهای ارزشمند این مناطق، از جمله پیامدهای آشکار این امر است.
توسعه کمی و نیز تنوع بخشی به فعالیتهای صنعتی در دهه های اخیر، حجم روز افزون پسماندهای خطرناک و دارای ماهیتهای متفاوت را در پی داشته است. لذا توجه به رویکردهای نوین مدیریت و فناوریهای پیشرفته تر که بتوانند اطمینان بیشتری نسبت به پیشگیری از آلودگی بدست دهند، ضرورتی حتمی است.
فناوری های نو بایستی بتوانند ما را از بهره گیری از چاله های سوزان در امحاء پسماندهای نفتی بی نیاز سازند. همچنین کمک کنند تا منابع ارزشمند قابل استحصال در مواد زائد صنعت نفت، نظیر کاتالیستهای مصرفی در صنایع پتروشیمی را بازیافت نمود. روشهای خنثی سازی و فیکس کردن، در مقابله با اهداف مدیریت پایدار منابع ناکافی است. می بایست با توسعه مفاهیمی نظیر اکولوژی صنعتی و مدیریت تلفیقی، رویکردهایی را در ابداع و توسعه فناوری تعقیب نمود که در فرایند تولید، آنچه دور ریختنی است به حداقل رسد و در مدیریت پسماند، آنچه دور ریخته شده است، بکار گرفته شود.