نكاتي درابطه با آبله مرغان و زونا

آبله مرغان(varicella or chickenpox)

آبله مرغان ناشي از ويروس واريسلا- زوستر(vzv) است و از طريق تنفسي منتقل مي شود

انسان تنها مخزن(vzv) ويروس واريسلا زوستر  است . آبله مرغان بسيار مسري است و اپيدمي هاي آن در اواخر زمستان و اوايل بهار روي مي دهد .

تظاعرات باليني :

دوره كمون ( نهفته) بيماري ، بين 10 تا 21 روز است و معمولا حدود 2 هفته است . بيماري با خارش ، تب خفيف و بي حالي بروز مي كند . ضايعات پوستي ، در ابتدا بر روي تنه  و صورت ظاهر مي شود و در ادامه اندام ها را درگير ميكند . ضايعات آبله مرغان در تنه و صورت شديدتر است.

ضايعات پوستي به ترتيب مراحل تكاملي زير را طي مي كنند:

1)     ماكول و پاپول

2)     وزيكول

3)     پوستول

4)     ضايعات كراسته

در هر ناحيه از بدن به طور همزمان ، ضايعات مراحل مختلف ديده مي شود

تعريف اصطلاحات فوق :

•      ماكول : هر ضايعه هم سطح پوست كه اندازه ي كمتر از 5/0 cm داشته باشد .
•      پاپول : هر ضايعه برآمده از سطح پوست با اندازه ي كمتر از 5/0 cm را گويند.
•      وزيكول : ضايعات تاولي ريز
•      پوستول : برجستگي كوچك و مسطح خيزدار پوست كه اغلب با خارش همراه است اندازه و فرم آن به طور مداوم تغيير مي كند و ممكن است ظرف چند ساعت از بين برود.

ضايعات پوستي آبله مرغان معمولا خارش دار هستند و خاراندن ضايعات گاهي موجب عفونت باكتريال ثانويه مي شود. گاهي ضايعات در مخاط نيز ديده مي شود ، شدت ضايعات پوستي در بزرگسالان بيش از كودكان است.

ويژگي هاي آبله مرغان در مبتلايان به نقص ايمني سلولي عبارتند از :

•     ضايعات پوستي به تعداد بيشتر
•     قاعده خونريزي دهنده در ضايعات پوستي
•     سير طولاني تر بهبود
•     احتمال بيشتر عوارض احشائي

عوارض :

Ø    عفونت باكتريال پوست :

عفونت باكتريال ضايعات پوستي شايعترين عارضه آبله مرغان است و معمولا در اثر خاراندن ضايعات ايجاد مي شود . اين عفونت معمولا با استرپتوكوك پيوژن يا استافيلوكوك اورئوس ايجاد مي شود .

Ø      سندرم Reye  :

با كبد چرب و آنسفالوپاتي مشخص مي شود . اين بيماري بيشتر در ابتداي كودكي و چند روز پس از بيماري ويروسي ايجاد مي شود . بيشتر موارد سندرم Reye در ابتدا با استفراغ مقاوم ، تحريك پذيري با خواب آلودگي و هپاتومگالي ( بزرگ شدن كبد ) بروز ميكند . ميزان بيلي روبين ، آمينوترانسفرازها (تست هاي كبدي)و آمونيوم سرم در ابتدا  طبيعي است  ولي در ادامه افزايس يافته و بيمار دچار كما

مي شود .

Ø    پنوموني واريسلايي ( عفونت ريه ):

پنوموني واريسلايي جدي ترين عارضه آبله مرغان است كه در موارد زير شايع و شديد تر است :

·        -بزرگسالان نسبت به كودكان

·        -خانم هاي باردار

·        -مبتلايان به نقص ايمني

پنوموني واريسلايي 5-3 روز پس از شروع بيماري و با تاكي پنه ( افزايش تعداد تنفس )، سرفه ، تنگي نفس و تب بروز مي كند .

Ø    واريسلاي پري ناتال :

در صورتي كه طي 5 روز پيش تا 2 روز پس از زايمان ، مادر دچار آبله مرغان شود ، نوزاد دچار آبله مرغان شديد يا مرگ و مير زياد مي شود كه به آن واريسيلاي پري ناتال مي گويند.

ابتلا به زونا در نزديكي زايمان موجب اين عارضه نمي شود.

Ø    واريسلاي مادرزادي :

گاهي آبله مرغان در نيمه نخست بارداري ، موجب عوارض جنيني مي شود كه به آن واريسلاي مادرزادي مي گويند .

برخي از تظاهرات اين بيماري عبارتند از :

•         -هيپوپلازي اندام (رشد ناكامل اندام )
•         -اسكارهاي پوستي
•        -ميكروسفالي (كوچكي جمجمه)

درمان :

هدف از درمان آبله مرغان در افراد داراي ايمني طبيعي، پيشگيري از بروز عوارض است .

براي پيشگيري از عفونت ضايعات پوستي ، موارد زير توصيه مي شود :

•      رعايت بهداشت مانند استحمام روزانه
•      كوتاه كردن ناخن ها
•      تجويز داروي ضد خارش

براي برطرف كردن خارش ، حمام با آب ولرم و كمپرس مرطوب بهتر از لوسيون هاي خشك كننده است .

زونا

هنگام ابتلا به آبله مرغان ، vzv(ويروس واريسلا زوستر) ،گانگليون هاي حسي را آلوده مي كند و در آن ها به صورت نهفته باقي مي ماند . فعال شدن مجدد ويروس ، موجب بروز زونا ( Herpes zosteror or Shingles) مي شود .

بيماران مبتلا به زونا ، معمولا در گذشته دچار آبله مرغان شده اند ، ولي در مواردي كه آلودگي در جنين و در اثر ابتلاي مادر باردار به آبله مرغان ايجاد شده باشد ، بيماري بدون سابقه ي قبلي آبله مرغان ، دچار زونا مي شود .

عوامل زير در بروز زونا نقش دارد :

·        سن زياد

·        داروهاي ايمونوساپرسيو ( سركوب كننده ي  سيستم ايمني )

·        لنفوم

·        خستگي

·        استرس هيجاني

·        راديوتراپي

زونا در هر سني ديده مي شود ، ولي با افزايش سن ، احتمال بروز آن بيشتر مي شود .

زوناي راجعه در مبتلايان به نقص ايمني به ويژه در بيماران دچار ايدز ديده مي شود ، ولي در افراد با ايمني طبيعي نرمال است .

تظاهرات باليني :

زونا با ضايعات پوستي وزيكولار درماتومال ( محل عصب دهي يك يا دو عصب مجاور) يكطرفه بروز مي كند و در بيشتر موارد همراه با درد شديد است . احتمال بروز درد در افراد مسن بيشتر است .

چند روز پيش از ظهور ضايعات پوستي ، بيمار از درد سوزشي يا تيركشنده در آن ناحيه شاكي است و درد در هنگام لمس پوست تشديد مي شود . ضايعات در ابتدا ماكولوپاپولار است و در ادامه وزيكولار مي شوند .

-         گاهي زونا تنها با درد و بدون ضايعه پوستي تظاهر پيدا مي كند به آن Zoster sine herpetica   مي گويند .

-         درگيري عصب افتالميك (چشمي) يا هريك از شاخه هاي آن را زوناي افتالميك مي نامند

اگر پيش از يك ماه پس از بهبود ضايعات پوستي زونا ، درد آن ناحيه ادامه داشته باشد ، نورالژي پست هرپتيك ( post herpetic neuralgia) مطرح است. در اين حالت درد با لمس پوست تشديد مي شود

احتمال نورالژي پست هرپتيك در موارد زير بيشتر است :

•    افراد مسن
•    شديد بودن راش
•    زوناي افتالميك(چشمي)

زونا در مبتلايان به نقص ايمني شايعتر و شديدتر است ، بيماري سير طولاني تري دارد و گاهي زودتر ايجاد مي گردد .

درمان :

در درمان زونا اقدامات زير توصيه مي گردد :

•       كمپرس مرطوب با محلول  Burow كه حاوي استات آلومينوم است
•       ضد درد