بعضی شب‌ها نگاهی به تعداد کیسه‌های زباله در مقابل خانه‌های گوناگون بیندازید. برخی از خانواده‌ها زباله‌ساز هستند، این طور نیست؟ برعکس در مقابل برخی دیگر از خانه‌ها کیسه‌های زباله کمی گذاشته شده است؟ راهکارهای ساده‌ای در منزل وجود دارد که شما با رعایت آنها می‌توانید زباله کمتری تولید کنید. یکی از این روش‌ها این است که هنگام خرید، محیط خودتان را مدنظر قرار دهید یعنی کالاها و موادی را بخرید که زباله کمتری حاصل شود. از طرف دیگر، شما از بسیاری از وسایل منزل می‌توانید پیش از دورانداختن و تبدیل آنها به زباله، استفاده بیشتری کنید. کمی فکر کنید. به طور مثال می‌توانید از پشت کاغذهای پرینت شده کامپیوتر به عنوان کاغذ چرک‌نویس استفاده کنید و یا از قوطی یا جعبه برخی کالاها برای جمع‌آوری و انبارکردن خرده‌ریزهای منزل‌تان استفاده کنید.
پسماندهای خانگی
پسماند به فضولات جامد، نیمه‌جامد یا مایعی گفته می‌شود که در ظاهر به‌درد‌نخور بوده و دور ریخته می‌شود. بخش زیادی از پسماندهای خانگی شامل باقی‌مانده سبزی‌ها، پوست و ضایعات میوه‌ها و ضایعات گوشت و مرغ و ماهی است. کاغذ و مقوا، روزنامه، کتاب، دفتر، کاغذ بسته‌بندی نیز بخش بزرگ دیگری از زباله های منزل را تشکیل می‌دهند. بعضی از زباله های خانگی مانند انواع باطری‌ها، لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ای و لوازم الکترونیکی به علت داشتن سرب، جیوه و کادمیوم در ترکیب خود خطرناک هستند. همچنین تعویض خانگی روغن موتور ماشین و جاری‌کردن آن در فاضلاب شهری به دلیل وجود مواد سمی باعث آلودگی آب‌ها می‌شود.
چه طور زباله کمتری تولید کنیم؟
ما باید تمام سعی مان را برای تولید زباله کمتر انجام دهیم اما چه طور و چگونه؟ بسته‌بندی محصولات یکی از موارد تولید زباله اند. ما محصولات را استفاده میکنیم و بسته بندیشان را که اغلب پلاستیکی اند به صورت زباله وارد محیط زیست می کنیم. بهتر است از ابتدا به این موضوع توجه داشته باشیم و به جای خرید حجم کمی محصول در یک بسته بندی، حجم بیشتر در بسته بندی بزرگ‌تر را انتخاب کنیم. اگر مصرفتان به اندازه ای است که از محصول پیش از رسیدن تاریخ انقضا استفاده می کنید این کار برایتان مقرون به صرفه هم خواهد بود. این نکته هنگام خرید حبوبات، آرد، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات غذایی کاربرد دارد. هنگامی که در فروشگاه به قفسه محصولات نگاه میکنید، آن هایی را انتخاب کنید که بسته بندی کمتر و قابل بازیافتی دارند.
راه دیگر برای کاهش حجم زباله استفاده مجدد از وسایل و لوازمی است که کاربردشان را از دست داده اند. بهتر است لوازمی مانند کامپیوتر و تلویزیون، میز و مبلمان را که نمی خواهید برای استفاده در اختیار دیگران قرار دهید. با این کار چند سال دیرتر به حجم زباله ها اضافه خواهند شد. این لوازم را می‌توانید به صورت رایگان در برخی روزنامه ها آگهی کنید و بفروشید. راه دیگر هم این است که خودتان در موارد دیگر از آنها استفاده کنید. مثلا حوله و لباسهای کهنه تان را پس از شستن و ضدعفونی کردن برای گرد گیری و تمیز کردن سرامیک استفاده کنید.
9 توصیه مهم:
1- برای مدیریت زباله ها در درجه اول مواد قابل تجزیه مثل پس‌مانده‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر مواد جدا کنید. این مواد به سرعت تجزیه شده و به طبیعت بازمی‌گردند. پس‌مانده‌های گیاهی نیز به کود کمپوست تبدیل می‌شوند که برای اصلاح خواص خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته آن مفید است.
2- روزنامه‌ها و کاغذهای باطله و دفترچه‌های تمام شده مشق نیز قابل بازیافت است و باید آنها را از سایر زباله ها جدا کنید. شیشه‌های به درد نخور منزل مانند شیشه مربا، سس و ترشی علاوه بر قابلیت تبدیل مجدد به شیشه، فضای دفن زباله را نیز اشغال نمی‌کنند. بنابراین شیشه‌ها را نیز در محل دیگری نگهداری کنید و وقتی انباشته شد، آن را به ماموران بازیافت یا خریداران دوره‌گرد بدهید.
3- ظروف و قوطی‌های فلزی آلومینیومی را دور نیندازید. بازیافت آلومینیوم می‌تواند 90 درصد انرژی لازم برای ساخت آن را صرفه‌جویی کند. آلودگی مرحله تولید آن نیز 95 درصد کمتر است. این قوطی‌ها را نیز جدا نگه دارید و به فروشند‌ه‌های دوره‌گرد بفروشید تا به قوطی جدید، فویل و ظروف یک بار مصرف آلومینیومی تبدیل شود.
4- برای کاهش خطرهای میکروب‌‌ها و حشرات زباله ها، از کیسه‌های پلاستیکی سالم جای میوه یا خریدهای دیگر استفاده کنید و هر شب در زمان مناسب به رفتگر تحویل دهید. کیسه‌های پلاستیکی، ضایعات پلاستیکی و لوازم پلاستیکی شکسته را جمع‌آوری کنید و به خریداران دوره‌گرد تحویل دهید. تا جایی که ممکن است از لباس‌ها و پارچه‌ها استفاده کنید. از پارچه‌های پنبه‌ای می‌توانید برای گردگیری و استفاده در آشپزخانه استفاده کنید.
5- بهتر است تا حد ممکن از اسباب‌بازی‌ها و لوازم باتری‌دار استفاده نکنید. باتری‌ها وقتی وارد زباله شده و به طبیعت راه می‌یابند می‌توانند موجب آلودگی زیادی در طبیعت شوند. از قراردادن لامپ‌های سوخته در محلی که قابل شکستن است، خودداری کنید. این مواد به شدت آلاینده هستند.
6- ظروف غذا را ابتدا تخلیه کنید و سپس بشویید. این کار باعث می‌شود رطوبت کمتری وارد زباله ها شود. خرده نان و پس‌مانده سفره را هم برای پرنده‌ها بریزید. سعی کنید فقط مواد قابل تجزیه را در کیسه ریخته و تحویل رفتگر بدهید.
7- هنگام خرید، از بسته‌بندی‌های زیاد از سوی فروشنده جلوگیری کنید. خرید را به طور کلی انجام دهید. با این روش کیسه‌های کمتری برای بسته‌بندی استفاده می‌شود. برای خرید می‌توانید از ساک‌های پارچه‌ای که از پارچه‌های موجود در خانه ساخته‌اید، استفاده کنید. در صورت امکان، شیرینی و آجیل را در پاکت‌های کاغذی بخرید. از ظروف یک بار مصرف کمتر استفاده کنید.
8- اگر در حیاط خانه‌تان باغچه دارید می‌توانید یک محیط بازیافت زباله کوچک ترتیب دهید و مقداری از زباله ها و پس‌مانده‌های آشپزخانه مانند پوست تخم‌مرغ، استخوان، ضایعات سبزی و میوه و ضایعات گوشتی و دیگر مواد قابل تجزیه را در گوشه باغچه‌تان به کمپوست تبدیل کنید.
9- ظروف یک‌بارمصرف هم که این روزها مصرفش زیاد شده یکی از زباله های خطرناک است که به محیط زیست آسیب میرساند. در خانه و مهمانی ها از این ظروف استفاده نکنید. 100 رستوران در پکن برای حفظ محیط زیست تصمیم گرفته اند از ظروف یک‌بارمصرف استفاده نکنند و قاشق و ظروف را به شیوه کاملا بهداشتی بشویند و باز هم مورد استفاده قرار دهند. اگر حال و حوصله غذا درست کردن نداشتید و خواستید از بیرون غذا بگیرید، بهتر است قابلمه تان را همراه ببرید و چند ظرف یکبار مصرف وارد طبیعت نکنید.
زباله تر و خشک یعنی چه؟
پس از کاهش حجم و تلاش برای تولید حجم کمتر زباله، بازیافت مورد توجه قرار میگیرد. اگر تصمیم گرفته اید شما هم در چرخه سبز بازیافت نقشی داشته باشید و زباله های تر و خشک را از هم جدا کنید، بهتر است پیش از هر چیز به جدول پسماند تر و خشک توجه کنید.
پسماندهای خشک:
کاغذ و مقوا : انواع روزنامه، مجله، کتاب، دستمال کاغذی، عکس، ظروف کاغذی شیر و آب‌میوه، جعبه های شیرینی، کفش، لباس،شانه تخم مرغ و...
پلاستیک : انواع ظروف پلاستیکی، روکشها و کیسه های پلاستیکی، طنابهای پلاستیکی، اسباب بازیهای پلاستیکی، فیلم های عکاسی، انواع ابر و اسفناج و ...
فلزات: انواع قوطی فلزی کمپوت، کنسرو، نوشابه، رب، وسایل فلزی آشپزخانه، شیرآلات، لوله ها و توریهای فلزی، ظروف و لولههای مسی، چدنی، آهنی، فویلهای آلومینیومی، رادیاتور و ...
شیشه: انواع ظروف شیشهای، لامپ های ساده و فلورسنت، آینه، سرامیک، چینی، بلور و ...
منسوجات و چرم : انواع لباسهای کهنه و پارچه های مستعمل، انواع وسایل پارچه ای، انواع کیف و کفش، البسه و وسایل چرمی
چوب: انواع جعبههای چوبی، سرشاخه، برگ درخت، مبل،میز، وسایل چوبی آشپزخانه و ...
لوازم الکتریکی والکترونیکی : سیم، کابل، پریز، دیسکت، سی‌دی، نوار کاست، ماشین حساب، ساعت، لوازم کامپیوتر، چراغ قوه، انواع باتری، تلفن، تلویزیون و ...
پسماندهای تر :
پسماندهای غذایی: برنج، انواع خورشت، گوشت مرغ، ماهی، روغنهای خوراکی سوخته و فاسد شده و …
سبزی و میوه: پسماند میوه، میوه و سبزی فاسد شده، تفاله چای و ...
پسماندهای خانگی و بیماری‌های عفونی
افراد مبتلا به بیماری‌های واگیردار عفونی مانند بیماران ایدزی، انواع هپاتیت (هپاتیت A و B و (C باید حتما تحت مراقبتهای خاص در بیمارستان باشند و تزریق دارو یا دیگر مراقبتهای بهداشتیشان در محیط خاصی که نحوه جمع‌آوری و دفع زباله های بیمارستانی روند مشخصی دارد، انجام شود.
اگر به دلایلی پرستاری و ادامه درمان این بیماران در خانه انجام شود حتما باید توسط اداره کل بیماری‌های وزارت بهداشت و درمان دستورالعمل نکات بهداشتی و به ویژه نحوه جمع‌آوری و دفع زباله های مخصوص به این بیمار به همراهان و پرستاران آموزش داده شود. این زباله ها باید در یک کیسه زباله در بسته پلاستیکی گذاشته شود و سپس در ظرف دردار پلاستیکی قرارگرفته و با زباله های بیمارستانی دفن شوند. برای بیماری‌های عفونی دیگر مانند آنفلوآنزا اگر نیاز به مراقبت خاص باشد پزشک افراد را در جریان قرار میدهد اما در حالت عادی مراقبت خاصی وجود ندارد و توصیه می‌شود دستمال کاغذهای استفاده شده را در کیسه نایلونی قرار دهند و در آن را ببندند و سپس در سطل زباله بیندازند تا از انتشار بیماری پیشگیری شود. جدای از بحث زباله ها توصیه می‌شود هر فردی که به بیماری عفونی چه ساده و چه پیشرفته مبتلا می‌شود، کلیه نکات بهداشت فردی را رعایت کند و با این کار به ارتقای سلامت خود، افراد خانواده و سایر افراد جامعه کمک کند.
زباله های خطرناک
باتری و زباله های الکترونیک، لامپ‌های فلورسنت و دماسنج جیوه‌ای به دلیل وجود بخارات جیوه و مواد سمی جزو زباله های خطرناک هستند و در برخی کشورها اجازه داده نمیشود با سایر زباله ها یک جا قرار بگیرند. یک راه مناسب برای کاهش تولید این زباله ها استفاده از مواد جایگزین مانند استفاده از باتری قابل شارژ و دماسنج الکلی است.
شویندهها، اسید، ضدیخ، روغن ترمز، رنگهای روغنی، تینر، حشره‌کش ها و آفت‌کش ها و حلال ها هم از پسماندهای خطرناک خانگی هستند. بهتر است استفاده از مواد سفید‌کننده و ضدعفونی‌کننده را محدود کنید و از جایگزین های کم‌خطر مانند محلول آب و مایع شوینده یا محلول آب و سرکه استفاده کنید. برای دور نریختن باقی‌مانده رنگ خانه هم بهتر است از ابتدا سطحی که میخواهید رنگ کنید، اندازه بگیرید. یک لیتر رنگ مساحت 10 مترمربع را می پوشاند.
زباله های تر و خشک را از هم جدا کنید.
«پسماند»، «زباله» یا «آشغال»؛ نامش را هرچه میخواهید بگذارید، موضوع این است که خیلی از ما به این که هر روز چه حجم زباله، پسماند یا آشغال وارد چرخه محیط زیست میکنیم فکر نمیکنیم. اگر سطل زباله چند روز از خانه یا آپارتمانتان خارج نشود، چه اتفاقی میافتد؟ کره زمین، خانه و محیط زیست همه انسان‌هاست. گاهی ما فکر میکنیم با گذاشتن کیسه زباله بیرون خانه دیگر مسوولیت مان تمام شده است و اصلا فکر نمیکنیم که چه اتفاقی قرار است برای این زباله ها بیفتد. چه‌قدر انرژی و هزینه صرف جمع آوری شان می شود و چه قدر به آلودگی های زیست محیطی اضافه می کنند و سهم ما در این میان چه قدر است؟
سالانه میلیون ها تن زباله شهری تولید می شود که بخش زیادی از این زباله ها مربوط به بخش خانگی هستند. نیمی از محتویات سطل های زباله قابل بازیافت است. 30 درصدمیوه ها و سبزی ها قابل کمپوست شدن هستند اما با وجود اینکه می توان 68 درصد زباله های خانگی را بازیافت یا تبدیل به کمپوست کرد، تنها در بخش بسیار کمی این کار انجام می‌شود. بازیافت پسماندها به کاهش تولید زباله، حفظ منابع زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی و کاهش گازهای گلخانه ای و تغییرات آب و هوایی و کاهش هزینه ها کمک میکند.