تاریخچه
بسمه تعالي
ايجاد يك صنعت نو در كشور، و منطقه اي كه با چنان صنعتي بيگانه باشد، كاريست كارستان كه بخشي از تاريخ صنعت كشور و منطقه را در جهان تعريف مي كند.
اين اتفاق درباره صنايع انگشت شماري در كشور، به واقعيت پيوسته كه يكي از مهمترين آنها، صنعت روانكاري است. تا پيش از دهه 40 شمسي يا دهه 60 ميلادي، صنعتي به نام صنعت روانكاري در ايران وخاورميانه وجود نداشت. در ايران كه خود خواستگاه نفت بود و پالايشگاه آبادان بزرگترين پالايشگاه جهان را در آن روزگار در جنوب كشور در اختيار داشت، تا چند دهه پس از تاسيس پالايشگاه بخش اعظم روانكارهاي مورد مصرف، از خارج و بيشتر توسط شركتهاي وابسـته به كنسرسيوم وارد كشور مي شد.
بعد ها و پس از گذشت يكي دو دهه و با توسعه پالايشگاه آبادان واحد توليد روغن در اين پالايشگاه ايجاد و براي اولين بار توليد روانكارها در اين بخش به اصطلاح دولتي شروع شد. هرچند از مقدار و تنوع روانكارهاي توليدي در پالايشگاه نفت آبادان، اطلاعي در دست نيست(پژوهشي هم در اين زمينه به طور مستند وجود ندارد)، ليكن واردات روانكارهاي خارجي به كشور همچنان ادامه داشت، آن هم دست كم در سطحي كه نيازهاي محدود آن زمان رامرتفع كند.
اگرچه در جزئيات نمي توان به طور دقيق وارد شد، اما انديشه ايجاد پالايشگاهي كه منحصرا روانكار توليد كند، كم و بيش در ميان دست اندركاران صنايع ريشه دوانده بود تا اينكه سرانجام قرعه فال به نام مهندس جوان و تحصيل كرده يكي از خاندان مشهور تهراني زده شد كه با استفاده از توان مالي و نفوذ و اعتبار خود مقدمات تاسيس شركت را فراهم ساختند.
اسناد معتبري در چگونگي رايزني در ايجاد اين پالايشگاه در اختيار نيست، ولي مي توان گمانه زني كرد كه تا پيش از تاسيس شركت نفت پارس، مذاكراتي طولاني و بحث انگيز براي ايجاد چنين شركتي ميان بنيانگزار و مسئولان دولتي وقت و شركت ملي نفت ايران در جريان بوده است. بيشتر هم به اين دليل كه در آن سالها، نبض و نظام فعاليتها در صنعت نفت در اختيار خارجيان بود و اين باور در اذهان همگان اعم از دولتيان و صنعتگران و حتي پاره اي از روشننفكران وجود داشت، كه اين قبيل كارها از عهده ما ساخته نيست!
در چنين شرايطي سرانجام اول آذر ماه 1337 مطابق با 22 نوامبر 1959 ميلادي شركت نفت پارس به طور رسمي تاسيس شد كه پيشينه آنرا در ادامه اين گزارش تحقيقي ملاحظه مي كنيد.
در تاريخ دوم ديماه 1337، هنگامي كه روزنامه رسمي كشور به شماره 4039 در تهران منتشر شد. در صفحه 4 آن توجه مخاطبان روزنامه به آگهي تاسيس شركت نفت پارس كه در ستون دوم اين صفحه درج شده بود، جلب شد.
اين آگهي تقريبا 164 كلمه اي سرآغاز تاسيس شركتي بود كه همينك در پايان پنجاهمين سال فعاليت به عنوان يك شركت معتبر و مهم، و صاحب پالايشگاه توليد روانكار خصوصي در ايران و خاورميان شناخته مي شود.
در باره موضوع شركت و سرمايه اوليه در آگهي رسمي شركت نفت پارس كه به شماره10544 اداره ثبت شركت ها و علائم تجاري و اختراعات به ثبت رسيده مي خوانيم.
به منظور ايجاد كارخانجات تهيه مواد و محصولات نفتي و ساختمان تصفيه خانه هاي نفت و ساير عمليات تجاري با رعايت قوانين مربوطه شركتي به نام شركت سهامي نفت پارس كه سرمايه آن مبلغ 150 ميليون ريال تعيين گرديده و به 15 هزار سهم 10 هزار ريالي با نام تقسيم و يك ثلث بهاي اسمي آن نقدا پرداخت شده و طبق اظهار در تحويل و در اختيار مديران شركت مي باشد و بقيه تعهدي است، از تاريخ اول اذرماه 1337 به مدت نا محدود در تهران خيابان فردوسي، ساختمان اميني تشكيل گرديد و موضوع شركت براساس ماده دو اساس نامه عبارت است از:
الف: ايجاد كارخانجات تهيه مواد و محصولات نفتي و ساختمان تصفيه خانه هاي نفت در نقاط مختلف كشور و واردات مواد و محصولات نفتي، بسته بندي، توزيع، حمل ، فروش و صادرات مواد و محصولات نفتي و آنچه مربوط به مواد نفتي و هيدروكربورها مي باشد كه براي شركت لازم به نظر مي رسد يا بعدا هيئت مديره و يا شركاء لازم بدانند.(با رعايت قوانين مربوطه).
ب: تصدي هرنوع عمليات توليدي و معاملات مربوط به آن كه طبق تشخيص هيئت مديره شركت متضمن منافع شركت باشد يا به نحوي از انحاء موجبات ازدياد حقوق شركت يااموال آن را فراهم بنمايد، بلاخص نسبت به توليد مواد.
ج: ساخت عمارت و كارخانه ها به نحوي كه مقصود شركت راعملي سازد.
د: اقدام به عمليات مذكور در فوق اصالتا و وكالتا ويا غير مستقيم ويا به وسيله تعيين نماينده يا غير آن در تمام نقاط دنيا و يا به وسيله عقد قرارداد به واگزاري كار به پيمانكاران يا به وسيله هيئت هاي نمايندگي يا به وسيله تاسيس شركت ها ويا از طريق مشاركت با افراد حقيقي و حقوقي يا مبادرت به هر نوع عملي كه قانونا مجاز باشد و به هر نحوي كه قانون به صراحت منع نكرده باشد.
تاسيس شركت نفت پارس به عنوان اولين توليد كننده غير دولتي روانكار مصادف با ايامي است كه در كشور ما، شركت ملي نفت ايران از طريق پالايشگاه نفت ابادان چند نمونه از روانكارها را توليد مي كرد و در اختيار مصرف كنندگان داخلي قرار مي داد.
نوع شركت بر اساس ماده يك اساسنامه، نوع شركت سهامي عام بود، شركت از سال 1341 در سازمان بورس اوراق بها دار تهران پذيرفته شده است.
توليدات اوليه: پس از انتشار آگهي رسمي، شركت نفت پارس در كيلومتر 19 جاده مخصوص كرج اقدام با ايجاد تاسيسات پالايشگاه تصفيه و توليد روانكارها مي كند و در دو سال بعد، در تاريخ سوم دي ماه 1339 روزنامه كيهان در شماره 5254، خبري به اين مضمون درج مي كند:"پالايشگاه شركت نفت پارس در تهران، به زودي فعاليتهاي خود را شروع خواهد نمود".
در ادامه اين تيترخبري، مي خوانيم:" پالايشگاه شركت نفت پارس از جمله مؤسسات و كارخانجات ملي است كه براي اولين بار در امور مربوطه به نفت و با سرمايه شخصي افتتاح و شروع به كار خواهد نمود. فعاليت عمده اين پالايشگاه تصفيه و تقطير مواد سنگين نفت خام است كه تا كنون مقداري از آن به وسيله كشورهاي ديگر تهيه و به ايران فرستاده مي شد. محصول مختلف كارخانه مزبور انواع روغن گريس و روغن موتور و پارافين جامد براي مصرف بازارهاي داخلي و خارجي است".
بهره برداري از پالايشگاه
همزمان با انتشار خبرهاي مربوط به گشايش پالايشگاه نفت پارس در مطبوعات كشور و در سال 1339 نخستين محصولات توليدي اين پالايشگاه شامل روغن موتور، گريس، پارافين جامد و حشره كش وارد بازار داخلي شده و با استقبال مصرف كنندگان مواجه گرديد.
از ان پس در آگهي هاي مختلفي كه از سوي شركت در مطبوعات درج شده، محصولات نفت پارس به عموم مردم معرفي مي شود. يكي از قديمي ترين آگهي هايي كه در اين زمينه در روزنامه اطلاعات دوشنبه 19 شهريور درج شده شش نوع محصول شركت شامل پارس اويل براي موتور هاي بنزيني ، پارس گريس ، پارس اويل اچ – دي براي موتور هاي سنگين ديزلي، پارس دوك براي كارخانه هاي نساجي وروغن دنده پارس معرفي شده و شركت علاوه بر روانكارهاي توليدي خود ، نوع مصرف آن را به مشتريان ياد آور مي شود . در آن زمان محل شركت درخيابان جمهوري ( خيابان شاه سابق ) ميدان جمهوري ، شماره 778 قرار داشت و تلفن هاي تهران 5 رقمي بوده است .
گزارش رسمي در اواخر شهريور ماه 1341 ، مدير عامل وقت شركت در يك گزارش رسمي كه روزنامه نغمه دنيا ، شماره 50 ، تاريخ 5 مهردرج شده اعلام مي كند كه طي سال 1338 حدود 500 ميليون ريال وطي سال 1339 حدود 400 ميليون ريال ارز براي ورود فرآورده هاي روانكار از خارج هزينه شده ،در حاليكه اين طرح ( ايجاد پالايشگاه نفت پارس ) با صرف هزينه 220 ميليون ريال عملي شده است .
در همين گزارش ظرفيت توليد پالايشگاه نفت پارس ( در سال 1341 ) را معادل 20 هزار تن انواع روغن موتور ،2هزار تن انواع گريس و2هزار تن پارافين جامد و يك محصـول جانبي شامل حشره كش اعلام مي كند و نويد مي دهد كه بزودي محصولات جديد پالايشگاه به بازار خارجي عرضه مي شود .
مشاركت با شركت شل : توسعه شركت و مشاركت و همكاري با شركت شل در سال 1340 اتفاق مي افتد . به نقل از بولتن شركت به تاريخ مرداد ماه 1344 ، در آبان ماه 1340 شركت نفت پارس با شركت شل ماركتس خاورميانه قرار دادي منعقد مي كند كه بر اساس آن پالايشگاه نفت پارس روغن وگريس خود را با استفاده از ادتيوهاي مورد تاييد كارشناسان شِل توليد كند.
پالايشگاه موفق به تهيه توليدات خود با استانداردهاي بين المللي شل مي شود و اين شركت با اعزام كارشناسان خود ، آموزش متخصصان ايراني را در زمينه هاي توليد روغن هاي پيشرفته ( بر اساس قرار داد ياد شده ) آغاز مي كند.
هيات مديره اول و بنيانگذاران: اعضاي نخستين هيات مديره بنيانگذاران شركت نفت پارس به شرح زير ثبت شده است .
عبدالعلي فرمانفرمائيان رئيس هيات مديره
سيروس فرمانفرمائيان نايب رئيس
فاروق فرمانفرمائيان خزانه دار
محمد حسين فيروز بازرس شركت
كاوه فرمانفرمائيان بازرس شركت
ابوالبشر فرمانفرمائيان مدير عامل اداري
وارطان آزاريان مدير فني
فرآورده هاي به روز
مدارك و شواهد موجود نشان مي دهد كه از همان ابتداي تاسيس به لحاظ شراكت با كمپاني شل، پالايشگاه موفق به تهيه توليدات خود با استاندارد هاي بين المللي مي شود و اين شركت با اعزام كارشناسان خود ، آموزش متخصصان ايراني را در زمينه هاي توليد روغن هاي پيشرفته ( بر اساس قرار داد ياد شده ) آغاز مي كند .
با اين اقدام وبر اثر آموزش هاي فني و تخصصي ديگر، شركت نفت پارس نخستين مجموعه روانكاري در صنعت كشور است كه فناوري هاي مربوط به توليد فرآورده هاي روانكار را به كشور منتقل كرده و صد ها مهندس و كارشناس را در طول خدمت در اين شركت با فناوري هاي به روز، و ساخت و توليد روانكارها آشنا كرده است . در حال حاضر نيز اين روند در ارتباط با فناوري هاي پيچيده نوين مانند نانو فناوري ادامه دارد و به همين دليل است كه محصولات شركت ، همواره ممتاز و مطابق با استاندارد هاي جهاني شناخته مي شود .
در اين زمينه دريافت گواهينامه هاي بين المللي از جمله شواهد ارزنده است : از ابتداي تاسيس شركت وپس از آغاز همكاري با شركت شل ، گواهينامه هاي متعددي در راستاي اعتبار محصولات نفت پارس به شركت اهداشده كه از قديمي ترين آنها گواهينامه هاي كارخانجات مرسدس بنز آلمان، وزارت دفاع انگليس وكمپاني كاترپيلار براي روغن موتور پارس كيان ،اس -1 است . اين روغن در زمان خود (40سال پيش ) تنها روغن قابل استفاده در موتورهاي ديزلي، با كاركرد 4 هزار كيلومتر بود.